Laat geen vorkheftrucks meer kantelen

Een ontnuchterende realiteit: elk jaar is er nog steeds een aanzienlijk aantal ongevallen met vorkheftrucks. Met de juiste voorzorgsmaatregelen kunnen veel van die ongevallen echter worden vermeden. Een nadere blik op de oorzaken - en de passende oplossingen.

Hoewel industriële trucks op het eerste gezicht logge, trage helpers lijken, vertegenwoordigen zij een enorme kracht en gewicht. De doorsnee vorkheftruck weegt drie keer zoveel als een gemiddelde auto, maar kan toch nog zo'n 20 kilometer per uur rijden. Met die kracht kan hij letterlijk alle muren slopen. Bovendien zitten de remmen aan de voorkant, maar het contragewicht aan de achterkant. Dat maakt manoeuvreren lastig. En: een vorkheftruck rijdt niet zomaar wat rond - hij wordt verantwoord geladen, niet zelden met een zware lading.

Hoe hoog is de jaarlijkse schade door ongevallen met vorkheftrucks?

Het is lastig om er een cijfer op te plakken, maar de jaarlijkse schade is immens. Geen wonder: alleen al in Nederland gebeuren er jaarlijks honderden ongelukken met vorkheftrucks, pallettrucks of andere industriële trucks. Zogeheten kantelongevallen leiden nog steeds tot de ernstigste en soms zelfs dodelijke ongevallen. Dat aantal is de afgelopen jaren verrassend constant gebleven - ook in 2020, toen het aantal gemelde arbeidsongevallen zelfs met ongeveer 18 procent daalde als gevolg van de beperkingen in verband met de pandemie. Gemiddeld zijn er in Nederland vijf doden per jaar te betreuren. In andere landen zijn de cijfers verhoudingsgewijs vergelijkbaar - ongeveer 90 sterfgevallen per jaar in de VS en 10 in Duitsland.

De schade is moeilijk te berekenen, omdat deze meestal meerdere facetten heeft: enerzijds zijn er kosten voor materiële schade, of voor reparaties - maar ook ziekte gerelateerde afwezigheid van werknemers kan in de cijfers lopen. Een arbeidsongeval in het magazijn kost alleen al aan personeel gemiddeld € 1.000 per dag. Daarbij zijn de kosten van mislukte leveringen, vertragingen of schade aan het imago van een bedrijf nog niet eens meegerekend.

Hoeveel van deze ongelukken hadden voorkomen kunnen worden?

Zeker de overgrote meerderheid, stellen deskundigen. Op basis van de statistieken is vrij eenvoudig te achterhalen wat de oorzaak van een ongeval is: heel vaak onvoorzichtigheid, onvoldoende opleiding, of een onoverzichtelijke infrastructuur. Vooral in gebieden waar het aantal transportbewegingen groot is, is het risico van kop-staartbotsingen enorm. Daarnaast zijn er ook nog heel banale ‘road hogs’ - werknemers die hoogmoedig wedstrijden organiseren of een heftruck besturen, hoewel zij daartoe niet bevoegd zijn - in sommige gevallen zelfs onder invloed van alcohol.

Wanneer en hoe zet je de eerste stap naar meer heftruckveiligheid?

Voordat de heftruck vertrekt. Risico's kunnen worden beperkt met een gedegen opleiding en een kritische analyse van gevaarlijke punten in het magazijn. Maar ook heel fundamenteel, door te voorkomen dat ongeautoriseerde personen het voertuig besturen. Of dat er überhaupt een truck met technische gebreken wordt gestart. Dit kan met zogenaamde pre-shift checks - systemen waarbij de bestuurder een veiligheidscontrole, een persoonlijke identificatie, of zelfs een alcoholtest moet ondergaan.

Met name voor onervaren gebruikers kunnen deze controles hulp bieden bij het dagelijkse werk. Bovendien zijn veel oorzaken van ongevallen ook het gevolg van onoplettende of onvoorzichtige chauffeurs. Gedrag dat niet zelden wordt uitgelokt door vermoeidheid of alcoholgebruik. Dergelijke gevaren kunnen ook onder controle worden gebracht met toegangscontroles. Ook denkbaar: individuele gebruikersprofielen die bijvoorbeeld alleen ervaren chauffeurs toestaan goederen op grote hoogte op te slaan, of harder te rijden waar dat op een veilige manier mogelijk is. De parameters van de truck kunnen aan de individuele kwaliteiten van elke medewerker worden aangepast.

Wat kan er worden gedaan tegen te hard rijden?

Moderne systemen kunnen via sensoren een hele reeks parameters meten - en vervolgens ingrijpen in de besturing van een truck. Bijvoorbeeld, door de snelheid te verminderen. Als een bestuurder onverantwoord over kuilen of drempels scheurt, detecteert de sensor dat die schokken en kan de truck naar kruipsnelheid worden gebracht zonder dat de bestuurder dat kan voorkomen.

Hoe beschermt je de chauffeur tegen onoplettende werknemers?

Ongevallen zijn niet altijd te wijten aan de chauffeurs - het kan ook gebeuren dat voetgangers afwijken van voetpaden, of de stille elektrische heftrucks gewoonweg niet opmerken. Lichtsignalen of akoestische waarschuwingssignalen kondigen het naderende ‘gevaar’ aan en helpen ongevallen te voorkomen. Overigens kunnen deze hulpsystemen ook de bestuurder zelf ten goede komen, vergelijkbaar met de waarschuwingssensoren die in vrijwel elke moderne auto worden ingebouwd. Zeker in omgevingen met veel ruimte en weinig verkeer bieden ze uitkomst. In drukkere omgevingen kan het alarm te vaak afgaan en loop je het risico dat dit leidt tot ergernissen en dat waarschuwingen worden genegeerd.

Zijn er ook totaaloplossingen die meerdere pijnpunten tegelijk aanpakken?

Ja, die bestaan. Veiligheidssystemen op basis van radiogolven verminderen het risico op ongevallen in het hele magazijn. En ze bieden interessante en veelzijdige oplossingen. Zowel voertuigen als voetgangers, maar ook bepaalde stationaire voorzieningen - zoals, doorgangen en deuren - zijn daartoe uitgerust met radiomodules. Als voertuigen of voetgangers elkaar in de weg lopen, worden beiden gewaarschuwd. Op dezelfde manier kunnen bestuurders worden gewaarschuwd als zij met geheven vorken een te lage doorgang naderen. Sterker nog: het systeem kan de truck dan ook direct - uiteraard beheerst - tot stilstand brengen. Wat te hoog is, komt er simpelweg niet door.

Kan dit zonder ingewikkelde installaties?

Als het alleen gaat om het risico van te hard rijden, absoluut. In dat geval doen ultrasone sensoren - geïnstalleerd op het dak van de truck - hun werk uitstekend. Dit is vooral nuttig wanneer er zowel binnen als buiten wordt gereden. Buiten kan de bestuurder meestal ten volle profiteren van de prestaties van de truck. De sensor herinnert hem of haar er op betrouwbare wijze aan dat dit binnenshuis tot problemen kan leiden.

En hoe voorkom je de eerdergenoemde kantelongevallen?

Ook met assistentiesystemen. Het probleem van kantelende trucks wordt meestal veroorzaakt doordat de chauffeur het zwaartepunt van de truck verkeerd inschat. De zogenaamde ‘stabiliteitsdriehoek’ van een heftruck is soms lastig te vatten, zelfs voor ervaren bestuurders. Zelfs na een opleiding begrijpen chauffeurs vaak nog steeds niet waarom de stabiliteit van hun vierkante truck eigenlijk een driehoek is - ze berekenen hun eigen zwaartepunt verkeerd. Als je dan in een bocht te hard rijdt of een te zware lading te hoog tilt, kantel je. Gelukkig is dit probleem relatief eenvoudig op te lossen met assistentiesystemen. Deze nemen de berekening over, zodat de truck automatisch afremt of weigert de mast te ver uit te schuiven als er gevaar dreigt. Assistentiesystemen kunnen ook mastschommelingen onderdrukken. Wie onder stress staat, maakt fouten. En fouten maken blijft menselijk. Het feit dat chauffeurs in hun dagelijkse werk af en toe onoplettend zijn, kan nooit helemaal worden voorkomen - maar met de juiste voorzorgsmaatregelen kunnen gevaarlijke en kostbare ongevallen heel goed worden voorkomen.

Abonneer u op onze blog!

Zodra een nieuw artikel wordt gepubliceerd, zullen wij u op de hoogte brengen! U kunt zich op elk moment uitschrijven.